۱۳۹۱ مرداد ۵, پنجشنبه

سامانه تفسیر و اجتهاد دیجیتال

امروز جایی در سالن انتظار و زیر تلویزیون نشسته بودم. نزدیک یک ساعت مجبور بودم یک سخنرانی مذهبی را گوش کنم! سخنران گویا سلسله گفتاری داشت بر مبنای حکمتی از اواخر نهج‌البلاغه که امروز جلسه دومش بود. نکته جلسه پیش گویا عقل بود و این بار حماقت. بعد از حدیث‌های پیرامون حماقت نمونه‌ها گفت … روش معمول سخنران‌های مذهبی مثل قرائتی. نوع پیش‌رفته‌ترش کار مرحوم علامه بود در المیزان که آن‌را تفسیر قرآن به قرآن نامیده بود. روش‌اش این بود که بر مبنای کلمه کلیدی بحث، آیه‌های دیگر با همان کلمه را کنار هم می‌چید و نتیجه‌گیری می‌کرد. مثل نمونه‌ای که در مورد روح پیش از این به آن اشاره کردم.
چاره‌ای نداشتم و باید صدای سخنران را تحمل می‌کردم ولی در عوض فکر جالبی به ذهنم رسید: ایده یک پروژه بزرگ ملی! باور کنید صرف نظر از این‌که مذهبی باشیم یا نباشیم این پروژه که مطمئن هستم هزینه سنگینی هم در بر خواهد داشت، ارزشش را دارد. من تلاشم را خواهم کرد که پیشنهاد این پروژه را به طور جدی‌ پی‌گیری کنم و مطمئن هستم نتیجه این پروژه و سرمایه‌گذاری بزرگ بی‌شک برای آینده کشور ما و جهان اسلام مفید خواهد بود. اما اجازه دهید کمی این ایده را شرح دهم:
امیدوارم با Data Mining (داده کاوی) آشنایی داشته باشید. با انفجار اطلاعات در عصر جدید نیاز به ابزاری که اطلاعات معنی‌دار مورد نظر ما را از میان انبوه داده‌ها و در زمان کم جمع‌آوری و دسته‌بندی کند ضروری است. امروزه برنامه‌های نرم‌افزاری در دست است که این کار را انجام می‌دهند. نکته‌ای که هست مثل خیلی دیگر از برنامه‌های کاربردی این‌چنینی ابزار Data Mining هم برای زبان انگلیسی توسعه یافته‌اند و دست کم برای زبان فارسی و عربی کاری انجام نشده. حالا فکر کنید اگر در دانشکده‌های کامپیوتر، روی پروژه داده‌کاوی فارسی کار تحقیقاتی جدی انجام بشه و ابزار مناسبی در این زمینه ساخته شود، بعد از آن چه تحقیقات دامنه‌دار فرهنگی، اجتماعی، ادبی و … که می‌توان دست کم در وب فارسی انجام داد.
اجازه دهید کمی بیشتر خرج کنیم - باور کنید جای دوری نمی‌رود، فکر کنید یک نیروگاه مجانی دیگر در عراق می‌سازیم - و ابزار مشابهی برای زبان عربی بسازیم. هم زمان عده‌ی زیادی را به کار بگیریم که تمام منابع حدیث شیعه - و سنی - را دیجیتال کنند؛ شاید هم تا کنون بخشی از این کار انجام شده. قاعدتا منظورم تایپ است نه اسکن کتاب‌ها و گرنه مجبوریم تا پیشرفت پروژه کامپیوتری شناسایی خط عربی هم صبر کنیم که راستش فکر می‌کنم این یکی پروژه پیچیده‌تر از داده ‌کاوی باشد.
درگیری ذهنی‌ام برای تعریف پروژه باعث شد مدت توقفم زیر آن تلویزیون را بهتر تحمل کنم و راستش متوجه نشدم کی سخنرانی تمام شد! با خودم فکر می‌کردم وقتی که این ابزار و آن پایگاه داده آماده شد، می‌آیم و کلمه حماقت را که موضوع سخنرانی بود به نرم‌افزار می‌دهم! واقعا دوست دارم نتیجه را ببینم. خیلی دوست دارم نرم‌افزار را روی متن دیجیتال شده قرآن اجرا کنم و نتیجه را با المیزان مقایسه کنم. مطمئن باشید این پروژه تأثیر زیادی در دین‌پژوهی خواهد داشت. حتما به کار فقها هم خواهد آمد! فکرش را بکنید: سامانه استفتاء دیجیتال آنلاین!


پ.ن. ایده‌ی اجتهاد و استفتاء موقع نوشتن به ذهنم رسید ولی بعدا فکر کردم برای اجتهاد شیعه فقط حدیث کافی نیست. بنابر این از اجتهاد صرف‌نظر می‌کنم!

هیچ نظری موجود نیست: